مقدمه تصحیح و تحشیه ی یوسف و زلیخای شهاب ترشیزی

چکیده شهاب ترشیزی از شعرای دوره قاجار (1176-1215) است. وی منظومه های متعددی دارد که از جمله ی آن ها مثنوی یوسف و زلیخاست. این منظومه در بحر هزج مسدس محذوف سروده شده است و حدود1200بیت دارد و ظاهراَ به تقلید از منظومه ی یوسف و زلیخای جامی به نظم در آمده است. داستان یوسف و زلیخا قصه ای قرآنی است و قصص گوناگون نیز بر اساس قرآن کریم به شرح ماجرا پرداخته اند، برای بررسی تطبیقی، این منظومه با قصص قرآن کریم مطابقه شده است ،که از مهمترین آنها قصص الانبیاء شیخ ابوالحسن ابن الهیصم البوشنجی و قصص الانبیاء ابواسحاق ابراهیم بن منصور ابن الخلف النیشابوری است. در پایان مشخص شده است که شهاب ترشیزی در سرودن این منظومه تا چه حد به اصل داستان پای بند بوده است و چه مواردی را با سلیقه خودافزوده یا کاسته است. همچنین این منظومه با یکی از مشهورترین منظومه های یوسف و زلیخا یعنی یوسف و زلیخای جامی مقایسه شده است. این مقایسه اغلب از جهت محتوای داستان انجام گرفته است. سرانجام روشن گردیده است که شهاب ترشیزی تا چه حد از جامی تأثیر پذیرفته و چه مواردی را از آن اقتباس کرده است و به طور کلی مشخص شده است که شباهت ها و تفاوت های این دو داستان چیست. به طور خلاصه می توان گفت این دو داستان از جهت وزن و کلیات با هم شبیه است اما در جزییات و بیان وقایع و نوع نگرش به داستان تفاوت های بسیاری بین آن ها دیده می شود. کلید واژگان: یوسف، زلیخا، شهاب، جامی، بوشنجی، نیشابوری.